Ze weten niet wat ze doen: hoe kleine misverstanden grootse gevolgen kunnen hebben

Titel
Ze weten niet wat ze doen
Oorspronkelijk
He eivät tiedä mitä tekevät
Auteur
Jussi Valtonen
Vertaling
Annemarie Raas
Uitgeverij
Signatuur
Jaar
2016
Pagina's
608
Beoordeling
★★★
Overall Score
Rating Summary

Ze Weten Niet Wat Ze Doen wordt online aangeprezen als ‘de moderne Brave New World‘. Aangezien Brave New World één van mijn favoriete boeken aller tijden is, zorgt deze marketingtruc ervoor dat ik dit boek wel MOEST lezen. Ik schreef me in voor de Hebban Buzz club en was één van de honderd gelukkigen die Ze Weten niet Wat Ze Doen al voor de publicatiedatum in ontvangst mocht nemen. Hoewel ik enorm genoot van deze dikke pil, moet ik zeggen dat ik de vergelijking met Brave New World wel wat overenthousiast vind.

Ze weten niet wat ze doen - Jussi Valtonen

Bedreiging van en een neurowetenschapper

In Ze weten niet wat ze doen wordt het leven van de Amerikaanse neurowetenschapper Joe Chayefski compleet overhoop gegooid door bedreigingen van dierenactivisten. Zou het kunnen dat de zoon, die hij twintig jaar geleden bij zijn ex-vrouw in Finland achterliet, achter deze dreigementen zit?

Op de vooravond van 2016 begon ik vol verwachting aan Ze weten niet wat ze doen. Het boek begon meteen heel anders dan ik verwachtte. Geen absurde, zwartgallige toekomstvisie, maar een alledaags verhaal over een vrouw die haar man verdenkt van vreemdgaan. Toch was ik meteen verkocht. De schrijfstijl was goed en ik moest een aantal keer hardop lachen. Dit beloofde veel goeds!

De consumptiemaatschappij, social media en psychoactieve middelen

Hoe verder ik kwam in het boek, hoe meer ik me afvroeg wanneer het verhaal nou eigenlijk écht van start ging. Personages en hun onderlinge relaties werden tot in de details uitgewerkt. Maar ik miste actie, spanning en vooral dat Brave New World -tintje dat mij beloofd was. Het verhaal kent een behoorlijk lange aanloop. Pas op pagina 150, met de introductie van het psychoactieve middel Altius, komt het verhaal echt op gang. Altius wordt gebruikt om de prestaties van jongeren te verbeteren, zowel op sociaal gebied als op studiegerelateerde gebieden. Ik vond deze drugs en de manier waarop het marketingbedrijf haar ‘vrienden’ – oa. de dochter van Joe – manipuleert erg interessant. Ik had alleen wel verwacht dat hier uiteindelijk veel meer aandacht naartoe zou gaan..

Natuurlijk begrijp ik waar de vergelijking met Brave New World vandaan komt. Hoewel Ze weten niet wat ze doen zich in onze nabije toekomst afspeelt, worden er verschillende nieuwe technologische snufjes geïntroduceerd en weet Valtonen diverse problemen in de huidige maatschappij aan te kaarten. Belangrijke onderwerpen hierbij zijn: de consumptiemaatschappij, social media, het belang van privacy, dierproeven en het gebruik van medicijnen. Ook zien we een korte verwijzing naar robots, wanneer er in verzorgingstehuizen gebruik gemaakt wordt van een robot zeehond om de eenzame ouderen te vermaken. Daarnaast gaat er behoorlijk veel aandacht naar de case van Freedom Media: dit bedrijf heeft alle macht in handen op het gebied van wetenschappelijke publicaties. Maar zouden dergelijke onderzoeksresultaten niet gratis en voor iedereen beschikbaar moeten zijn? En hoe kunnen we de ‘goede’ onderzoeken van de ‘slechte(re)’ onderscheiden? 

Ze weten niet wat ze doen - Jussi Valtonen

De invloed van technologie

Haar maatschappijkritiek maakt Ze weten niet wat ze doen tot een dystopisch verhaal, waarin grote corporaties steeds meer macht in handen hebben. Maar de nieuwe Brave New World?! Voor mij persoonlijk is dat een vergelijking die niet op gaat. Brave New World is een zeer vervreemdend en intrigerend verhaal, waarvan ZWNWZD op dat gebied maar een slap aftreksel is. (Op andere gebieden vind ik het wel een goed verhaal – lees gerust verder!) Het verhaal is gewoonweg niet beangstigend genoeg. Meer ‘zo zou de wereld er over tien jaar uit kunnen zien’. Punt. Ik zou dit boek misschien eerder vergelijken met De Cirkel, omdat het gaat over de manier waarop sociale media en technologie ons leven beïnvloeden en de vraag of alle informatie die online staat te vertrouwen is.

Ze weten niet wat ze doen bevat niet alleen maatschappijkritiek. Het is voornamelijk een psychologische familiegeschiedenis die aantoont hoe kleine misverstanden binnen een gezin grootse gevolgen kunnen hebben. Hoe komt het dat Samuel zo geradicaliseerd is? Is het het opgroeien in een éénoudergezin, de voortdurende afwezigheid van zijn vader of de onzekere houding van zijn moeder?

Heel interessant vond ik daarnaast het feit dat de Finse auteur een beeld weet te scheppen van hoe de Finnen en hun land er door de ogen van een buitenlander uitzien. Ik vind het heel stoer dat hij zo kritisch naar zijn eigen land durft te kijken. Hij stelt zichzelf als Fin kwetsbaar op. Ook tof is dat de titel van het boek ergens halverwege het verhaal letterlijk verklaard wordt. Dat vind ik altijd een leuk extraatje als schrijvers dat in een boek doen. (Blader naar pagina 312 om het met eigen ogen te lezen!).

Interessante en gedetailleerde familiegeschiedenis

Hoewel ik de schrijfstijl van Ze weten niet wat ze doen lekker vond lezen, kostte het me enorm veel tijd om deze dikke pil te lezen. Normaal lees ik minstens 100 pagina’s per uur, maar dit boek las op de één of andere manier veel langzamer. Misschien heeft dit te maken met de enorme hoeveelheid aan details die Valtonen in het verhaal stopt, de ellenlange beschrijvingen die hij geeft, de vele flashbacks of de wetenschappelijke insteek van het verhaal? Ik vond het nergens écht saai worden, maar toch kostte het me moeite om dit boek door te komen.

Al met al vond ik Ze weten niet wat ze doen een interessant verhaal met toffe personages. Ook het wisselende perspectief beviel me.  Het einde ging me misschien iets te snel. In sneltreinvaart worden alle losse eindjes aan elkaar geknoopt, waardoor ik niet zeker weet of ik alles voor 100% heb begrepen. Voor mijn persoonlijke smaak is dit boek misschien niet Science Fiction genoeg. Maar ik vond Ze weten niet wat ze doen zeker verrassend en goed geschreven. Door haar rake maatschappijkritiek is dit boek allerminst de moeite waard.

Met dank aan Hebban en Uitgeverij Signatuur voor het toesturen van dit BuzzBoek!

10 reacties

  • Lalagè

    10 januari 2016 at 09:14

    Ik twijfel nog of dit wat voor me is. 100 bladzijden per uur vind ik wel heel veel, maar het hangt er natuurlijk helemaal vanaf hoeveel woorden er op een pagina staan en hoe vlot het leest.

    Waarom geef je het hier vijf sterren en op Goodreads drie?

    Reageer

    • Marcia

      10 januari 2016 at 09:26

      Bedankt voor je oplettende reactie! Ik ben vergeten de sterrenwaardering op mijn blog te veranderen (ik kopieerde een bestaande blogpost..). Mijns inziens is ZWNWZD inderdaad geen vijf sterren waard.
      Als je van psychologische romans houdt is dit boek zeker wel een aanrader. De focus gaat echt naar de personages en hun onderlinge relaties.

      Reageer

      • Sophie vdA

        10 januari 2016 at 09:53

        Stel dat ik Paaz goed vind ofzo. Ik heb dat boek nog niet gelezen, zou dit boek er dan ook tussen passen?

        Greetings by Sophie

        Reageer

        • Marcia

          10 januari 2016 at 10:03

          Ehm ik weet niet of ik Paaz zou vergelijken met ZWNWZD. Paaz gaat echt over een personage met psychologische problemen die wordt opgenomen. We lezen veel persoonlijke emoties en gedachtes en volgen één persoon. Bovendien is dit boek heel gemakkelijk en luchtig geschreven.
          ZWNWZD is meer afstandelijk geschreven – vanuit de derde persoon enkelvoud – en volgt meerdere personages. Het verhaal bevat enorm veel details en beschrijvingen waardoor het soms traag leest. Bovendien gaat er ook veel aandacht naar wetenschap en technologie; wat het verhaal een veel ‘serieuzere’ invalshoek geeft dan Paaz. Tot slot zien we in ZWNWZD dat het psychologische aspect vooral verstopt zit in de onderlinge relaties tussen mensen en de gevolgen die dit heeft – er wordt hier weinig letterlijk op in gegaan, maar tussen de regels door hun je een hoop lezen.

          Reageer

  • Ogma

    10 januari 2016 at 21:07

    Brave New World staat ook wel op eenzame hoogte hè, een erg dappere stelling van de betreffende marketing afdeling.

    Reageer

    • Marcia

      11 januari 2016 at 13:22

      Daar heb je helemaal gelijk in! Ik vond het ook wel een heel gedurfde slogan 😉

      Reageer

  • runawayisabella

    10 januari 2016 at 21:15

    Hmmm, misschien moet ik eerst maar beginnen aan Brave New World 😛

    Reageer

    • Marcia

      11 januari 2016 at 13:22

      Jaaaa! Brave New World is echt een aanrader 😀

      Reageer

  • セレネ

    11 januari 2016 at 20:23

    Ik ging het niet echt lezen met het idee van Brave New World in mijn achterhoofd, dat soort claims zijn altijd overdreven volgens mij 😛 Ik vond het dus wel spannend genoeg op zich. Ik heb elke avond wel een stukje gelezen, maar niet echt bijgehouden hoeveel pagina’s ik per uur las. Meestal legde ik elke keer dat ik een typefout tegenkwam, het boek weg tot de volgende dag (behalve als er 2 vlak achter elkaar stonden, dan schreef ik het toch wel meteen op).
    Zelf heb ik het boek ook 3 sterren gegeven op Hebban (op mijn weblog doe ik niet aan sterren), ben het best wel met je eens verder. Leuk om jouw recensie ook te lezen 🙂 En mooie foto’s! Dat boek blijft zo mooi staan 😛

    Reageer

    • Marcia

      12 januari 2016 at 10:09

      Ja misschien waren mijn verwachtingen gewoon te hoog door de Brave New World claim! 😉

      Reageer

Laat een reactie achter

Je mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd *

Oog op de Toekomst is een website vol verhalen over aliens, post-apocalyptische werelden, zombies, klimaatverandering en toekomstige werelden in crisis. Oftewel: een blog compleet in het teken van Science Fiction.

© Marcia van der Zwan